Connect with us

Zdravlje

OGROMAN SKOK U MEDICINI! Naučnici na pragu kreiranja vještačke krvi?

Krv se jako traži. U Njemačkoj je svake godine potrebno oko tri miliona transfuzija s crvenim krvnim zrncima, takozvanim eritrocitima i oko 500.000 transfuzija s krvnim pločicama, takozvanim trombocitima.
Ta dva čvrsta sastojka krvi, pored drugih sastojaka, plivaju u tekućini koja se zove plazma, a ljudsko tijelo ih nekad ne može dovoljno proizvesti.

Razlog može biti, na primjer, liječenje raka hemoterapijom ili zračenjem, objašnjava Torsten Ton, transfuzijski doktor na Tehničkom univerzitetu u Drezdenu:

“Nakon visoke doze hemoterapije, kakva se sprovodi kod oboljenja od leukemije, pacijenti često u krvi nemaju više nikakvih krvnih pločica.”

A dok traje taj poremećaj u stvaranju krvi, ti ljudi moraju biti snabdjeveni odgovarajućim krvnim pripravcima. Za jednog pacijenta je često potrebno više stotina transfuzija krvi. Osim toga, ljudi s određenim oboljenjima krvi, kao što je anemija srpastih ćelija, trebaju redovne transfuzije krvi.

Krv je često potrebna i nakon teških nesreća ili nekih operacija. Jer, bez eritrocita u organe ili krvne sudove ne dospijeva kiseonik, a bez trombocita ne mogu zarasti rane nakon operacije ili povrede. Zato naučnici već godinama pokušavaju da u laboratoriji vještački stvore sastavne dijelove krvi.

Eritrociti i trombociti razlikuju se od ostalih tjelesnih ćelija po tomu što oni nemaju ćelijsko jezgro. To ih čini elastičnim i omogućuje da prodru i u najsitnije krvne sudove.

“Za naučnike koji bi htjeli vještački da stvore krvne ćelije to predstavlja veliku prepreku”, objašnjava Ton. Jer, jako je “teško to postići u ćelijskoj kulturi izvan tijela, budući da je izbacivanje ćelijskog jezgra vrlo kompleksno.”

Za vrijeme razvijanja u koštanoj srži krvne ćelije prolaze različite faze sazrijevanja. Tek u zadnjoj fazi one gube svoje jezgro.

Raznim timovima naučnika već je uspjelo da taj proces oponašaju u laboratoriji, ali u vrlo malim količinama. U Drezdenu je, na primjer, Tonov tim uspio da stvori jedan mililitar eritrocita. To je otprilike jedna stotina uobičajene transfuzije krvi.

Ni kod drugih naučnika na međunarodnom nivou stvaranje vještačkih krvnih ćelija nije naročito efikasno. Jedan tim na Univerzitetu u Bristolu je u jesen 2022. dvojici pacijenata ubrizgao vještački dobijene eritrocite. Nije došlo ni do odbacivanja ni do drugih nuspojava, ali količina ubrizgane krvi bila je dvije do tri kašičice.

Stvaranje vještačke krvi moglo bi biti izlaz iz teške situacije za brojne pacijente, kažu naučnici u Drezdenu. Jer, krv mora odgovarati, s obzirom na krvnu grupu i mnogo drugih osobina, kako bi transfuzija bila medicinski opravdana. Ako bi uspjelo uz pomoć genetske tehnike stvarati krvne pripravke u laboratoriji prilagođene potrebama svakog pacijenta, taj problem bi mogao biti riješen, kažu naučnici.

Dosadašnji pokušaji stvaranja eritrocita i trombocita u laboratoriji bili su samo djelimično uspješni. Zato naučnici sada slijede jedan drugi koncept. U Drezdenu, na primjer, Ton i njegov tim rade na stvaranju matičnih ćelija za crvena krvna zrnca. To su ćelije iz kojih se kasnije razviju zrele krvne ćelije.

Te ćelije još imaju jezgro, a ideja naučnika je da onaj posljednji korak u razvoju krvnih ćelija, dakle izbacivanje jezgra, prepuste organizmu. To bi, dakle, bilo skraćivanje postupka sazrijevanja krvnih ćelija i transfuzija krvnih ćelije koje još nisu zrele. A time bi otpao za naučnike teški izazov, uklanjanja jezgra iz ćelije.

Jedan tim na Medicinskoj visokoj školi u Hanoveru uzgaja ćelije koje su preteče trombocita, objašnjava transfuzijski ljekar Rajner Blaščik:

“Mi možemo, istina, stvoriti trombocite, ali jednostavnije je uzgojiti preteče trombocita, takozvane megakariocite. Naša ideja je da ih učinimo osnovom transfuzije, umjesto transfuzije gotovih trombocita.”

“Naučnicima iz Hanovera već je uspjelo da vještački razviju takve preteče trombocita, megakariocite”, kaže Konstanca Figueiredo sa Instituta za transfuzijsku medicinu u Hanoveru. I to “u malim količinama, ali i u velikim bioreaktorima. Zato bismo mogli proizvesti dovoljno tih ćelija koliko bi bilo potrebno za transfuziju.”

U pokusima na životinjama tim iz Hanovera je već pokazao da taj koncept funkcioniše. Da organizam, dakle, nastavi proces sazrijevanja ćelija preteča trombocita. Sada ovi naučnici pripremaju prvu kliničku studiju.

Ali, dok na raspolaganju stvarno bude vještački stvorena krv, vjerovatno će proći još više godina. Zato su i dalje nužna redovna darivanja krvi stanovništva kako bi se omogućila transfuzija krvi onima kojima je ona potrebna.

Related Topics:

Zdravlje

TRI STVARI koje dijete nasljeđuje isključivo od MAJKE

Sljedeće tri karakteristike, prema zaključcima mnogih naučnika, svako dijete nasljeđuje uglavnom od mame:

1. METABOLIZAM I DOBIJANjE VIŠKA KILOGRAMA

Metabolizam i njegov način rada nasljeđujemo od majke, prema riječima naučnika. Upravo ta činjenica utiče i na to da li ćemo biti skloni lakom gojenju ili ne.

Na primer, ukoliko majka ima prekomjernu tjelesnu težinu, mnogo je veća vjerovatnoća da će i dijete imati problema sa viškom kilograma.

2. NAČIN STARENjA

Majčini geni umnogome određuju način na koji ćemo stariti, istražili su njemački naučnici.

DNK iz mitohondrija ima značajan uticaj na to kako ćemo stariti, a njega nasljeđujemo isključivo od majke.

3. NIVO INTELIGENCIJE

A najviše od svega majčini gena utiču na nivo inteligencije, pokazalo je istraživanje na Univerzitetu u Glazgovu. Djetetov koeficient inteligencije varira svega oko 15 bodova u odnosu na majčin.

Osim toga, na nivo inteligencije mnogo utiče i učenje, stečeno obrazovanje, kao i socio-ekonomski status.

Nastavi čitati

Zdravlje

STRUČNJACI PREPORUČUJU! Najbolja dijeta za 2023. godinu i dvije potpuno nove

Mediteranska ishrana je dobila titulu najboljeg načina ishrane i to šestu godinu za redom, prema ocjenama za 2023. koje je u objavio U.S. News & World Report.

Obroci sa sunčanog Mediterana zauzeli su prvo mjesto u kategorijama najbolja dijeta za zdravu ishranu i najbolja ishrana na biljnoj bazi, navodi se u izvještaju.

Drugo mjesto dijele DASH dijeta kao najbolja za zdravlje kostiju i zglobova i fleksitarijanska ishrana, treće mjesto zauzima MIND dijeta, a četvrto TLC dijeta koja snižava holesterol.

– Uvijek tražimo više zdravstvenih stanja koje možemo da riješimo dijetom. Ali često nema dovoljno naučnih podataka koji objašnjavaju vezu ishrane i zdravstvenog stanja. Ipak, zdravlje kostiju i zglobova je oblast u kojoj postoji dosta naučne literature. Takođe prepoznajemo da naša populacija stari, pa je fokusiranje na ishranu koja može povećati kvalitet života starijih osoba važan momenat – rekla je Gretel Šuler, koja nadgleda godišnju rang listu ishrane U.S. News & World Reporta.

Ove godine u obzir su uzete samo 24 dijete umjesto 40-ak dijeta analiziranih prethodnih godina. Pet dijeta sa prošlogodišnje liste (vegetarijansku, vegansku, nordijsku, tradicionalnu azijsku i glikemijski indeks) su sudije integrisale u mediteransku i druge dijete zbog njihovih osnovnih principa zasnovanih na biljkama.

– Poenta je da se mediteranska ishrana zaista ne odnosi samo na hranu Mediterana. Možete uzeti principe mediteranskog načina ishrane i primijeniti ga na bilo koju kuhinju u bilo kojoj zemlji – kaže Šuler.

Taj pristup se ogleda u dvije nove dijete — Keyto i Pritikin.

– Sve više ljudi se okreće biljnoj ishrani ili barem pokušava. Keyto dijeta bi trebalo da bude fleksibilan mediteranski plan sa malo ugljenih hidrata. Pritikin dijeta se fokusira na ishranu neprerađenih namirnica sa niskim sadržajem masti i visokim sadržajem vlakana i prilično je fleksibilna. Vidimo trend ka jedenju više cjelovite, neprerađene hrane, što mislim da je odlična stvar – zaključuje Šuler.

Nova.rs

Nastavi čitati

Zdravlje

U Srpskoj propalo 872.785 doza vakcina

U Republici Srpskoj 872.785 vakcina protiv korona virusa propalo je zbog isteka roka, i to najviše proizvođača “AstraZeneca”, koje su u Srpsku stigle iz donacija.

Potvrdili su ovo za “Nezavisne novine” iz Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske, te dodaju da u ovom trenutku raspolažu sa 181.177 doza vakcina protiv ovog virusa.

“Za 872.785 vakcina je istekao rok trajanja, a radi se o vakcinama proizvođača ‘AstraZeneka’, ‘Sputnjik V’, ‘Pfizer/Biontech’, ‘Sinovac’ i ‘Moderna'”, kazali su iz Instituta.

Pojašnjavaju da se vakcine kojima istekne rok trajanja uništavaju u skladu sa Pravilnikom o uništavanju medicinskog i farmaceutskog otpada.

S druge strane, posmatrajući dostavljene podatke iz Instituta, više je propalih doza nego što je vakcinisanih građana.

“Od početka vakcinacije do danas sa sve četiri doze vakcinisano je 751.570 građana. Među vakcinisanima najveći je broj građana starije životne dobi, od 65 do 79 godina, zatim od 50 do 64 godine te od 30 do 49 godina”, rekli su iz Instituta.

Dodaju da je od ukupnog broja vakcinisanih 5.956 djece uzrasta od 12 do 19 godina.

Iz banjalučkog Doma zdravlja navode da se nakon početne velike zainteresovanosti, te trenutne povoljne epidemiološke situacije, broj građana zainteresovanih za vakcinaciju značajno smanjio.

“U prethodnom periodu broj lica oboljelih od kovida-19 je značajno manji te je i zainteresovanost za vakcinaciju pratila isti trend. Tako se i građani sve manje raspituju za određene doze vakcina, kao i za njihove proizvođače”, kazali su za “Nezavisne novine” iz Doma zdravlja Banjaluka.

S druge strane, u Higijensko-epidemiološkoj službi ove ustanove raspolažu dovoljnim brojem doza vakcina, srazmjerno sa njihovom potražnjom, pa u slučaju da dođe do povećanog broja oboljelih lica od korona virusa i veće zainteresovanosti za vakcinaciju, kako kažu, u mogućnosti su da veći broj doza preuzmu s Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske.

“Trenutno raspolažemo vakcinama proizvođača ‘Sinopharm’ i ‘Pfizer'”, dodaju iz banjalučkog Doma zdravlja.

Da je i u Trebinju slaba zainteresovanost za vakcinaciju potvrđuje nam Jelena Durić, spec. epidemiologije iz Doma zdravlja Trebinje, koja kaže da se prvom dozom vakcine uglavnom vakcinišu mlađe odrasle osobe i to zbog prijave za posao u inostranstvu.

“Malo interesovanje za četvrtu dozu vakcine bilo je i prije, kao i nakon pojave bivalentne vakcine protiv virusa korona. Do sada je četvrtu dozu primilo oko 90, a pet doza, uključujući jednu bivalentnu, desetak osoba u Trebinju”, rekla je Durićeva za “Nezavisne novine”.

Dodaju da ova ustanova trebuje vakcine protiv virusa korona od Instituta za javno zdravstvo RS periodično, u zavisnosti od roka upotrebe dostupnih vakcina.

“Do sada smo u svakom trenutku posjedovali dovoljne količine vakcina za svaku dozu za koju bi se pojavilo interesovanje. Trenutno raspolažemo sa 108 doza ‘Sinopharmove’ vakcine i šest doza bivalentne ‘Pfizer’ vakcine”, rekla je Durićeva.

Iz prijedorskog Doma zdravlja za “Nezavisne novine” ističu da ne postoji zainteresovanost građana Prijedora za vakcinaciju protiv virusa korona.

“Građani se ne raspituju za prvu dozu, a zainteresovanost za četvrtu dozu je slaba.

Dom zdravlja Prijedor raspolaže dovoljnom količinom doza vakcina protiv virusa korona”, navode iz ove zdravstvene ustanove.

Nastavi čitati

Aktuleno